Mean Streets (1973)

Nihayet filmi izleme şansım oldu. Onca sene bekledikten sonra Netflix'te karşıma çıktı. Biraz Katolik zırvalıkları, bir tutam Scorsese beyni, antisemitik serpintiler ve gansgter artıkları; ortaya leziz bir sunum çıkartıyor. Film çok iyi mi çok etkileyici mi bu konuda sessizlik hakkımı kullanacağım ama yaşantılar, metaforlar ve diğer çekilmiş filmlerdeki izler üstüne bir fırtına başlatmak istiyorum. Filmde bariz görünen şey ve filmin açılışı ne kadar dini bir inancımız olsa da ki bu İtalyanlar üzerinden katoliklikle daha katı bir eleştiri olduğu anlamına gelir; günahlarımızın bedeli başkaları tarafından ödenmez kendimiz sokaklarda, caddelerde yani gerçekle yüzleşerek öderiz. Filmdeki bu ilahlaştırılan ve koruyup kollayan kişi İlah / İsa rolüyle Charlie ile karşımıza çıkıyor. Günah işleyen kendisi değil Johhny ki İsa da zaten diğer insanların acısını çeker. Bu sonuca varabileceğimiz bir başka etken Charlie'nin sürekli anlaşamadığı ve nedensiz yere şiddetli kavgalar ettiği Teresa karakteri de Rahibe Teresa'yı temsil etmektedir ve kendi içinde inancıyla yaşadığı çatışmalar dile getirilmektedir. Çoğu İtalyan mafya filminde olduğu gibi büyük adamlar olarak karşımıza çıkmıyor karakterler bu seçimlerin eşiğindeki karakterler olarak karşımıza çıkıyorlar. Koca dünya bir nehir ve akıntıya kapılanlar boğuluyor aslında. Bu düşünce sadece hak edenlerin temizlenmesi adaleti ile "Bir gün öyle bir yağmur yağacak ki kaldırımdaki tüm pislikleri temizleyecek" sözü ile Taxi Driver'da karşımıza çıkıyor. Robert De Niro'da, Travis'in esintileri görünüyor. Pek çok İtalyan mafya filminde Büyük adamların küçük adamları yönettiği onlar için kararlar aldığı görülür reelde de bu böyleydi. Ama Mean Streets'de Büyük adamların küçük adamlar için verdiği tek kararın ölüm ve ele geçirme olduğu görülüyor. Giovanni kendi yeğenine seçim hakkı vermiyor. Yeğeni Charlie, Amca ve Kuzen arasında kalıyor. Godfather filminde Aile'yi üç farklı filmde üç farklı anlamlarla gördük bu filmde ise "Aile"nin ne olduğu nasıl seçileceğine değiniliyor diğer eleştiriler daha arka planda işleniyor. Kendi ailesinden korktuğu için ailenin koyduğu yasaklar çiğnenemeyeceğinden ağzını kapalı tutan bir çocuk gibi çırpınmalı mı insan, yoksa gene ailesi kadar değer verdiği kuzeni için ailesine kafa mı tutmalı? Başka bir yandan aynı çetedeki büyük adam olmaya adım atmış küçük adamlara bakalım. Mekanına büyük adamların gelmediği, büyük adamların küçük adamlarının geldiği bir bar sahibi, uyuşturucunun, sigaranın ticaretini yapan ve merkez haline gelen bir satıcı, Baba'nın yeğeni, yeğenin küçük adam olarak kalan ama büyümek isteyen kuzeni. Aslında çetedeki aile kavramı birbirlerini koruyup kollama durumlarının karşısına ne yazık ki para çıkıyor. Para ve imaj ilk olarak büyük bir kavga başlatıyor, sonra imaj bir cinayet işlenmesine neden oluyor, aynı imaj, yaralı bir adamın umursanmamasına neden oluyor ve aynı para aileden kişilerin birbirlerine düşman olmasına neden oluyor. Aslında aileye dahil edilemeyen şey de inanç oluyor. Düşünsenize aileleriniz daha size yardım etmezken büyük adam neden yardım etsin? Filmin sonuyla aslında hiçbir şeyin tam olarak yazılmadığı, sonumuzun bilinemeyeceği ve seçimlerin bize bağlı olduğu aktarılıyor ve Katolik inancı, Irkçı, sömürgeci ve kayıtsız bir kavram olarak son buluyor. Scorsese'in şimdiye kadar çektiği en iyi film olduğunu şimdi söyleyebilirim.

Gangster filmleri başlığında çok iddialı filmler gördüğümüzden, bu biraz sönük geldi gözüme. Yine de yer altı dünyasına iddiasız ama güzel bir bakış olmuş. Sadece konu itibariyle film yapılmasa da olurmuş dedirtiyor. Robert De Niro için kalbe tıkladım.

Martin Scorsese'in o bilindik başarılı gangster filmlerinin eşiği sayılacak film Mean Streets.. Scorsese'in gangster filmlerindeki ana unsur burada da karşımızda; İtalyanlar, İtalyan yaşamı..
Scorsese'in bu filminde kült gangster filmlerinin aksine karşımıza toy, küçük bir çetevari grup çıkıyor. Tam bu noktada sanki kült gangster film kariyerini görüp nazire yapar. Toyluğunu karakterlere de yansıtmış gibi.
Filmdeki kurgu ve David Proval'ın bir kaç yerde kameraya göstere göstere bakması kötü olan unsurlar.. Ha bir de bu film bir Türk yönetmen tarafından, aynı senaryo, aynı kamera açı ve hareketleriyle çekilmiş olsaydı "bu ne biçim film lan böyle" derdik, ama işte yabancı çekince kıymetli oluyor.
Son olarak filmin en güzel şeyi Robert De Niro...Harika bir oyunculuk..